el-Kifaye


الكفاية في علم الرواية

 

el-Kifaye fi İlmi'r-Rivaye

Ebu Bekr Ahmed b. Ali b. Sabit b. Ahmed el-Hatib el-Bağdadî (ö.463) 392'de doğmuş. Babasından ve çevredeki ulemadan hadis, kıraat ve fıkıh tahsil etmiştir. Hatib daha çok hadis ve tarih sahasında verdiği eserleriyle ün yapmıştır.

4500 hadis ihtiva eden Tarihu Bağdad'ını istisna edersek, hemen hemen bütün eserleri hadis ilminin muhtelif konularıyla ilgilidir. Bunlar arasında el-Kifaye, özellikle hadis usulu konularını, Ramehürmüzî gibi bab başlıkları altında ve senedli rivayetler ile işlediği önemli bir eseridir. İlk bab olarak " Allah'ın kitabının hükmü ile Resulullah'ın sünnetinin hükmünün mükellefiyet gerektirmedeki denkliği" konusunu ele almış. Sünnetin kitab karşısındaki durumu, haberlerin çeşitleri, haberi vahid'in tetkiki gibi ciddi konulara yer verdiği kitabında ravi, rivayet, cerh-tadil gibi hadis usulunun temel meselelerine temas ettikten sonra nasların tearuzu ve tercih konularıyla eserini bitirmiştir.

Tevatür

TEVATÜR KONUSUNDA YAZILANLAR

KİTAPLAR

El-Fevaidul mütekasire fi’l-Ahbari’l-Mütevatire, İmam Suyuti(911). Daha sonra bu eserini el-Ezharu’l-Mütenasire fi’l-Ahbari’l-Mütevatire adıyla ihtisar etmiştir. Eserde 112 hadis bulunmaktadır.

El-Leali’l-Mütenasire fi’l-Ehadisi’l-Mütevatire. İbn Tolon(953)

Laktu’l-Leali’l-Mütenasire fi’l-Ehadisi’l-Mütevatire. Ebu’l-Feyz Muhammed Murtaza el-Hüseyni ez-Zebidî. İbn Tolon’un eserinin telhisidir.

Nazmu’l-Mütenasir mine’l-Hadisi’l-Mütevatir. Kettanî(1345/1927). Müellif lafzi ve manevi toplam 320 hadisi bu eserine almıştır.

 

TEZLER

Mütevatir Hadisler ve Meseleri, Bilal Saklan, Dan. Yaşar Kandemir. Marmara 1986. Y.Lisans Tezi

Mütevatir hadislerde nisbilik meselesi ve delil olma bakımından doğurduğu ihtilaflar, Sait Türetken, Dan. İsmail Hakkı Ünal, Ankara 2000, 87 s.Y.Lisans Tezi

 

MAKALELER

Ayvallı Ramazan, Mütevâtir Hadîslere Dair Üç Eser Üzerinde Bir İnceleme, SÜİFDergisi, 1986, sayı: 2, s. 141-156

Kuzudişli, Bekir, “Men Kezebe Aleyy...” Hadisi ve Lâfzen Mütevatir Meselesi, Marife: Bilimsel Birikim, 2007, cilt: VII, sayı: 1, s. 137-166

Özmen Ramazan, Hanbeli Fıkıh Usulcülerinin Mütevâtir Haberlere Yaklaşımları, İslamî İlimler Dergisi, 2007, cilt: II, sayı: 2, s. 29-54

 

Derleyen: Abdulcelil Alpkıray

Mukaddime. İbn Salah(643)

علوم الحديث

Ulumu'l-Hadis

İbnu's-Salah(643/1245)

 

  İbnu's-Salah diye meşhur olan Ebu Amr Takiyyuddin Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezuri eş-Şafi'i h.577/m.1181 yılında Şerehan köyünde doğmuştur. Musul ve Horasan'a gitmiş ve Şam'a dönerek buradaki medreselerde hocalık yapmaya başlamıştır.

İbnu's-Salah'ın kaleme aldığı on kadar kıymetli eser bulunmaktadır. Bunlardan "Mukaddimetu İbni's-Salah" diye meşhur olmuş bulunan Ulumu'l-Hadis, usul edebiyatının vazgeçilmez kaynaklarındandır.

Ulumu'l-Hadis'i müellif, Eşrefiyye Daru'l-Hadis'indeki hocalık yıllarında, ilimde belli bir mesafe katettikten sonra kaleme almış ve derslerinde dikte etmiştir. ele aldığı konuları el-Hakim gibi "nevi"ler halinde ve fakat senedsiz olarak işleyen İbnu's-Salah toplam 65 nevi içinde usul meselelerine, önceki edebiyatta görülmeyen yeni bir tertip vermiştir.

Doğrudan sahih hadisin tarifine tahsis edilmiş birinci nevi ile başlayan eser, ravilerin vatanların bilinmesine ayrılmış olan 65. nevi ile bitmektedir. Eser yazma-basma 5 nüshadan istifade edilerek Nureddin Itr tarafından tahkikli olarak Halep'te h.1386/m.1966'da yayınlanmıştır.

el-İlma'. Kadı İyaz

"Kadı İyaz" olarak meşhur olan Ebu'l-Fazl İyaz b. Musa el-Yahsubi, Sebte'de h.494'de doğdu. Hadis alanında Meşariku'l-Envarİkmalu'l-Mu'lim ve Şerhu Hadisi Ümmü Zerrisimli üç eseri bulunan Kadı İyaz(544), hadis usulu konusunda el-İlma' ila ma'rifeti usuli'r-rivaye ve takyidi's-sema isimli eserini yazmıştır.

Müellif el-İlma'da konuları "bab"lara ayırarak ve genellikle, senedsiz değerlendirmelerle işlemektedir. Senedli olarak verdiği bilgiler ekseriyetle delil olmak üzere sevk ettiği hadislerdir.

el-İlma', Ayasofya Ktp. 433 no'daki nüshası dahil üç yazma nüshasından yararlanılarak es-Seyyid Ahmed Sakr'ın tahkiki ile ilk kez Kahire'de h.1389/m.1970 yılında basılmıştır. Detaylı fihristler de ihtiva eden bu baskı oldukça kullanışlıdır.

 

 

 

İLGİLİ ÇALIŞMALAR:

Ali Yücel, Kâdî İyâz ve el-İlma' adlı eseri, YL Tezi, İstanbul 2018

Hadis Usul Tarihindeki Yeri Bağlamında Kâdî İyâz'ın el‐İlmaʹ ila Marifeti Usuliʹr‐Rivaye ve Takyidiʹs‐Semaʹ Adlı Eseri, Salih Kesgin, 19 Mayıs ÜİFD, Sayı:39, 2015

 

 

 

 

 

Baisu'l-Hasis

الباعث الحثيث

el-Baisu'l-Hasis

Ahmed Muhammed Şakir(1958)

 

İbn Kesir'in İhtisar'ına XX. yy. hadis alimlerinden Ahmed Muhammed Şakir(1958) tarafından el-Baisu'l-Hasis adıyla bir kısa ve değerli bir şerh yazılmıştır.

Eserin hatimesinde her ne kadar el-Baisu'l-Hasis adı İbn Kesir'e izafe ediliyorsa da bu doğru değildir. Karışıklık İhtisar'ın ilk baskısını yapan Abdurrezzak Hamza'nın "İhtisaru Ulumu'l-Hadis ev el-Baisu'l-Hasis ila ma'rifeti Ulumu'l-Hadis" adını vermiş olmasından kaynaklanmaktadır.(bkz. İsmail Lütfi Çakan, Hadis Edebiyatı)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.
.