Ahkam Hadislerini İhtiva Eden Kitaplar

Ana hadis kaynaklarından toplanmış ahkam hadislerini ihtiva eden kitaplardır. İsimlendirilmeleri farklı olmakla birlikte sünen ve musannef türlerinin benzeri özelliklere sahip olan bu eserler onlardan farklı olarak daha hususi ve sadece fıkha dair bir muhtevaya sahiptirler. Özellikle fıkıh mezheplerinin kendi delillerini ortaya koyma maksadına yönelik çalışmalarının çoğalmasıyla bu tür eserlerin sayısı da çoğalmıştır. Bu kitaplarda hadisler fıkıh bablarına göre tertip edilmişlerdir.

Bu kitapların en meşhurları şunlardır:

1. Abdullah b. Ali, İbnu’l-Carud en-Nisaburi (307/919)’nin el-Münteka. 1988’de Beyrut’ta basılmıştır.

2. Ahmed b. Muhammed et-Tahavi (321/933)’nin Şerhu Meani’l-Asar. 1988’de Beyrut’ta basılmıştır.

3. Ebu Muhammed Abdülhak İbni’r-Rahman el-İşbili (581/1185)’nin el-Ahkamu’l-Kübra ve el-Ahkamu’s-Suğra isimli kitapları.

4. Abdülgani b. Abdilvahid el-Makdisi (600/1203)’nin Umdetü’l-Ahkam an Seyyidi’l-Enam. Buhari ve Müslim’in Sahihlerinde ittifakla rivayet ettikleri muttefekun aleyh hadislerden seçme ahkam hadislerine dairdir. Muhammed Reşid Rıza edisyonu ile Kahire-1354; Muhammed Hamid el-Faki edisyonu ile Kahire-1372; Abdulkadir Arnaud edisyonu ile Beyrut-1988’de birkaç kez basılmıştır.

5. Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Himyeri İbnu’l-Kattan (628/1231)’nin Beyanu’l-Vehm ve’l-İhamel-Vakıayni fi Kitabi’l-Ahkam. Eserde bahse konu olan Kitabu’l-Ahkam Abdülhak el-İşbili (581)’ye aittir. Eser, el-Huseyn Ayet Said’in tahkikiyle 6 cilt halinde (son cilti fihristtir) Riyad-1997’de basılmıştır.

6. Ebu’l-Izz Ebu’l-Mehasin Yusuf İbnu’ş-Şeddad el-Halebi el-Mevsıli eş-Şafii (632/1234)’nin Delailü’l-Ahkam min Ehadisi’r-Rasul. Muhammed eş-Şeyhani ve Zıyaeddin el-Eyyubi’nin tahkikiyle 4 cilt halinde Beyrut-1992’de basılmıştır. Rakamlanmış olarak 8893 rivayet bulunmaktadır.

7. Abdüsselam b. Abdullah b. Teymiye (652/1254)’nin el-Münteka min Ehadisi’l-Ahkam. Muhibbuddin el-Hatib edisyonu ile Kahire’de (tarihsiz) basılmıştır. Muhammed b. Ali eş-Şevkani (1250/1834) ise bu kitaba Neylü’l-Evtar isminde bir şerh yazmış, bu şerh de bir kaç kez basılmıştır.

8. Ebu Muhammed Izzüddin Abdülaziz b. Abdisselam es-Sülemi eş-Şafii’nin (660/1262) el-İmam fi Beyani Edilleti’l-Ahkam. Rıdvan Muhtar b. Garbiyye’nin tahkikiyle Beyurt-1987’de basılmıştır.

9. İbn Dakik el-‘İyd (702/1302)’in el-İmam fi Ehadisi’l-Ahkam ve bu kitabın muhtasarı olan el-İlmam bi Ehadisi’l-Ahkam isimli eserleri. Muhtasar niteliğindeki eser 1383 yılında Dimeşk’te basılmıştır.

10. Muhammed b. Ahmed b. Abdilhadi, İbn Kudame el-Makdisi (744/1343)’nin Kitabu’l-Muharrer fi Beyani’l-Ahkami’ş-Şer’iyye.

Ahmed b. Hanbel’in Müsnedi, Sahihayn, Sünen-i Erbaa, es-Sünenü’l-Kübra, İbn Huzeyme ve İbn Hibban’ın Sahihleri ve el-Mustedrek gibi eserlerden derlenmiş olan ahkam hadislerini muhtevidir. Önsözünde verilen hadisin sıhhat durumuna işaret edildiği kaydedildikten sonra ravilerinin cerh ve tadiline gerektiğinde yer verildiği belirtilir. Kahire’de (tarihsiz) basılmıştır.

11. Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalani (852/1448)’nin Buluğu’l-Meram min Edilleti’l-Ahkam. Konusunda en tanınmış eserlerden biris olup, Kahire ve Beyrut’ta olmak üzere bir kaç kez basılmıştır.