لسان الميزان

Lisanu’l-Mizan

İbn Hacer el-Askalani(852)

Adından da anlaşılacağı üzere bu eser Zehebi’nin Mizanu’l-İtidal adlı eseri üzerine yapılan bir çalışmadır.

İbn Hacer bu eserinde Mizan’da olupta Tehzibu’l-Kemal’de bulunmayan ravileri tespit etmiş, bunlara şeyhi olan el-Irakî’nin Mizan üzerine yazdığı zeylde[el-Iraki, Ebu’l-Fadl Zeynuddin, Zeyl ala Mizani’l-İtidal, tahkik Subhi es-Samarraî, Beyrut-1987] yer alan ravileri eklemiş ve nihayet hakkında cerh ifadeleri bulunan pek çok raviyi de ilave ederek eserini oluşturmuştur. Kendi eklemeleri için eserinde “ze” harfini, Irakî’nin ekleri için de “zel” harfini simge olarak kullanmıştır. Eserinin mukaddimesinde müellif takip ettiği usulü anlatmış ve kullandığı rumuzları açıklamıştır.

Tehzibu’l-Kemal ve Mizan’ın bir mütemmimi sayılabilecek olan bu eser harf sırasına göre tertip edilmiştir. Diğer örneklerde olduğu gibi bu eserde de ravi isimleri sıralandıktan sonra künyeler yine harf sıra sına göre sıralanmaktadır. En sonunda müphem isimleri üç kısımda ele almaktadır. Önce nisbe’siyle bilinenleri, ikinci sırada kabile veya sanatıyla bilinenleri, son olarak da bir şeye izafeyle bilinenleri zikretmiştir.

Bu eser altı cilt halinde Haydarabad-1329/1331’de basılmış, ayrıca yedi cilt olara Beyrut-1971’de tekrar basılmıştır.

[ bakınız, M. Uğur, Hadis İlimleri Edebiyatı; Kettani, Hadis Literatürü]