Siracu'l-Munir. Şirbini(976)
السراج المنير في الإعانة على معرفة بعض معاني كلام ربنا الحكيم الخبير
es-Sirâcü’l-münîr fi’l-iâne alâ ma’rifeti ba’żı meânî kelâmi rabbine’l-hakîmi’l-habîr.
Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb eş-Şirbînî el-Kāhirî (ö. 977/1570)
Şâfiî fakihi, müfessir ve dil âlimi.
Daha önce yazılmış dirâyet ve rivayet tefsirlerine dayanarak eserini kaleme alan Şirbînî yalnızca mütevâtir kıraatlere, sahih ve hasen hadislere, ihtilâflı konularda tercih edilen görüşlere ve âyetlerin anlaşılması için gerekli olduğu ölçüde Arap dili kurallarına yer verdiğini, bazı incelik ve nüktelere işaret etmekle birlikte gereksiz ayrıntılara girmeden orta boy bir tefsir yazdığını ifade eder (es-Sirâcü’l-münîr, I, 21-22; VIII, 480-481).
Ehl-i sünnet âlimlerince kaleme alınmış önemli dirâyet tefsirleri arasında sayılmakla birlikte rivayet ve kıssalara da sıkça yer verilen eserde sûre ve âyetler arasındaki anlam ilişkileri üzerinde çok durulur. Şirbînî, fakih olmasına rağmen ahkâm âyetlerinde konuyla ilgili fıkhî hükümlere ya hiç yer vermez ya da görüşleri özetle nakleder. Zaman zaman kaydettiği İsrâiliyat türü haberleri nübüvvet makamına uygun düşmeyecek bilgiler içermediği sürece genellikle eleştirmeden aktarır. Büyük ölçüde Fahreddin er-Râzî’yi esas almakla birlikte Begavî, Zemahşerî ve Beyzâvî’nin tefsirlerine de sıkça başvuran Şirbînî bu müfessirlere bazı tenkitler yöneltir. Özellikle Zemahşerî ve Beyzâvî’yi sûrelerle ilgili olarak naklettikleri fazilete dair hadisler sebebiyle eleştirir; dokuzu hariç (Bakara, Nahl, Kehf, Secde, Duhân, Vâkıa, Zilzâl, Tekâsür ve Nâs) sûreler hakkındaki bütün bu rivayetlerin uydurma olduğunu söyler.
XIX. yüzyılda el-Câmiu’l-Ezher’de tefsir derslerinde okutulan eser Ahmed İzzû İnâye ed-Dımaşkī (Beyrut 2004) ve İbrâhim Şemseddin (Beyrut 2004) tarafından neşredilmiştir
İlgili Tezler:
1. ed-Dahîl fî tefsîri’s-Sirâci’l-münîr li’l-Hatib eş-Şirbînî min evveli sûreti Sebe’ ilâ âhiri sûreti’n-Nâs, 1405/1995, el-Câmiatü’l-Ezher. İhtiva ettiği İsrâiliyat haberleri konusunda Muhammed et-Tantâvî Cibrîl tarafından hazırlanan doktora tezi.
2. Allame Hatib Şirbini ve menhecuhu fi't-Tefsiri Siraci'l-Münir, Vefa Mahmud Sa'davî. Y.Lisans Tezi, Ezher 2007
Ali Hakan Çavuşoğlu
PDF olarak İNDİR