إعلاء السنن

İ'LÂÜ'S-SÜNEN

Zafer Ahmed et-Tehânevî(ö. 1974)

Zafer Ahmed et-Tehânevî'nîn (ö. 1974) Hanefî mezhebinin görüşlerini destekleyen hadisleri derleyip şerhettiği eseri.

XX. yüzyılın ortalarında Hindistan'da kendilerine "Ehl-i hadis" denilen bazı âlim­ler. Hanefî imamlarının hüküm verirken hadise değil kıyasa dayandıklarını, bu yüz­den pek çok meselede hadise muhalefet ettiklerini ileri sürmüşler, Hanefî âlimleri de bu iddiaların temelsizliğini ortaya koy­maya çalışmışlardır. Zafer Ahmed'in da­yısı ve hocası Eşref Ali et-Tehânevî de bu iddialara karşı çıkanlardan olup bu konu­da yazdığı İhyâu's-Sünen’in müsvedde­lerinin kaybolması üzerine benzer bir ça­lışma yapmak İçin Ahmed Hasan es-Senbehlî'yi görevlendirmiştir. Senbehlî'nin hazırladığı İhyau's-Sünen’in ilk cildini beğenmeyen Eşref Ali, Zafer Ahmed'den onun hatalarıyla ilgili bir istidrâk yazma­sını istemiş, Zafer Ahmed de İstidrâkü'l-hasen ala İhyâi's-Sünen'i kaleme al­mıştır. Eşref Ali çok beğendiği bu çalış­madan sonra Senbehlî'nin eserinin neş­rini durdurmuş ve eseri yazmakla Zafer Ahmed'i görevlendirmiştir. Zafer Ahmed de yirmi yıl çalışarak meydana getirdiği kitabın metin kısmına İ'Iâ'ü's-sünen, şerh kısmına İsdârü'l-misen adını ver­miş, ikinci baskıdan itibaren eserin tamamını İlau's-Sünen adıyla yayımlanmış­tır.

İlaü's-Sünen'de Hanefîler'in görüş­lerinin delili olan sahih hadis ve eserlerle sahabe kavilleri sayfanın üst kısmında kaynakları ile birlikte zikredilmiş, rivayet­lerin sened ve metinleri hakkında muhaddislerin değerlendirmelerine kısaca te­mas edilmiş, sahih rivayetlerin ardından bunları desteklemek amacıyla varsa za­yıf rivayetlere de yer verilmiştir. Sayfanın alt kısmında, yukarıda zikredilen rivayet­ler sened ve metin açısından tenkide tâ­bi tutulmuş, fıkhî yönleri üzerinde durul­muş, bu konularda mezhebin muteber kitaplarından iktibaslar yapılmış, görüş farklılığı olan yerlerde müftâ bih kavil be­lirtilmiştir. Sayfanın en sonunda ise diğer mezheplerin delil olarak kullandığı hadis­lerle Hanefî mezhebinin delilleri karşılaş­tırılmış, Hanefîler'in delillerinin tercih se­bepleri açıklanmıştır. Fıkıh bablarına gö­re düzenlenen eser "Kitâbü't-Tahâre" ile başlayıp "Kitâbü'l-Edeb ve't-tasavvuf"la sona ermektedir. Müellif zaman zaman çağdaş problemleri de ele almış, bu ara­da Kâdiyânîlik hareketine, faizi helâl kıl­ma gayretlerine karşı çıkmıştır. Zâhid Kevserî'ye göre eserde hadis ilminin gerektirdiği ti­tizlik gösterilmiş ve mezheplerin görüş­leri objektif şekilde değerlendirilmiştir.

Her biri bir cilt hacmindeki on sekiz cüzden oluşan eserin ilk on bir cildi Tehânebihûn'da (1922'den itibaren), XII-XVIII. ciltler Karaçi'de (1965-1967) taş baskı yöntemiyle yayımlanmış, daha son­ra İdâretü'l-Kur'ân ve'l-uIûmi'l-İslâmiyye tarafından yine Karaçi'de neşredilmiştir.  Hadisleri numaralanıp tashihler yapılmak ve her sayfaya konu başlıkları yazılmak suretiyle yeniden yayımlanan kitapta (Karaçi 1415) mukaddimeler, XIX, XX ve XXI. ciltler olarak yer almış, XXII. cilt eserin tamamının konu başlıklarının fihristine ayrılmıştır. Kitap Ebûbekir Sifil tarafın­dan Türkçe'ye çevrilmektedir.

TDVİA