İlelü’l-Hadîs ve Ma’rifetü’r-Ricâl

Ali b. Abdillah el-Medîni(ö.234/848)

Günümüze kadar ulaşan en eski ilel eserlerinden biri olarak kabul edilen ve aynı zamanda eserlerinin büyük kısmı ilel ilmi ile  ilgili olan Ali b. Cafer el-Medînî’nin (ö.234/848) İlelü’l-Hadîs ve Ma’rifetü’r-Ricâl’i bu konuda ayrı bir öneme sahiptir. Buhârî’nin hocası olan İbnü’l-Medînî hakkında Ebû Hâtim er-Râzî şöyle demekte-dir:  “İlel konusunda insanların en bilginlerinden biri  idi”  . İlel ilmine dair yazılmış birçok eseri olmakla birlikte günümüze kadar ulaşabilen eseri  İlelü’l-Hadîs ve Ma’rifetü’r-Ricâl  adlı kitabıdır. Adı geçen esrin iki ayrı neşri yapılmıştır: a) Mustafa el-A’zâmi’nin tahkiki ile el-Mektebetü’l-İslâmî tarafından Beyrut, 1972; Abdülmutî Emin Kal’acî tahkiki ile Dâru’l -Ve’â. Tarafından Haleb 1080, Eserin yazma nüshası Topkapı Sarayı (III. Ahmed nr. 624/25, vr. 225a-268a) kü-tüphanesinde bulunmaktadır. Bkz. (Sönmez 1989: II, 111).

 İbnü’l-Medînî kitabın baş tarafında İbn Şihâb ez-Zührî, Amr b. Dînâr, Katâde, Yah-ya b. Kesîr, A’meş, Mâlik b. Enes, Süfyân b. Uyeyne, Saîd b. Ebî Arûbe, Ebû Avâne, Süfyan  es-Sevrî, Ma’mer  b.  Râşid, Şu’be gibi, Mekke, Medine, Kûfe ve Basra gibi ilim merkezlerindeki meşhur hadisçileri tanıttıktan sonra bunların talebeleri hakkında da bilgi vermiştir. İlel konusunda âlimlerin en bilgini olduğuna yönelik muhaddislerin çoğunun kanaatleri ve övgüleri söz konusudur.

Muhittin Düzenli