تذكرة الحفاظ

Tezkiretu’l-Huffaz

ez-Zehebi, Muhammed b. Ahmed (748)

Şemsüddin Ebü Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz b. Abdillah et-Türkmani ez-Zehebi (748/1347) tarafından kaleme alınmış olan Tezkiretü’l-Huffaz, isminden de anlaşılacağı gibi, hadis hafızlarını tanıtmaktadır. Müellifin belirttiğine göre, hafızları ve ravileri güvenilirlik açısından değerlendirme konusunda, kendilerine müracaat edilen zevatı belli tabakalar halinde ihtiva etmektedir. Sahabeden başlayarak hocalarına gelinceye kadar 21 tabaka içinde toplam 1176 biyografi bulunmaktadır.

Eser alfabetik değildir. Faydalanmayı kolaylaştırmak için eserin üçüncü baskısında, sonuna alfabetik fihrist konulmuştur.

Eser basılırken her şahsın adının başına, o kişinin genel sıra içindeki numarasını, kaçıncı tabakanın hangi sırasında bulunduğunu ve Kütüb-i Sitte’den hangilerine ait ricalden olduğunu gösteren rakamlar konmuştur.

Tezkiretü’l-Huffaz’a üç ayrı zeyl yazılmıştır. Bunların ilki müellifin talebesi el-Hüseyni (765/1363), ikinci Fehd el-Mekki (871/1466) ve üçüncüsü de Celaleddin es-Suyuti’ye (911/1505) aittir. Bu üç zeyl de basılmış bulunmaktadır.

Alfabetik olmadığından kullanımı nispeten zor olan bu eserin birkaç farklı baskısı yapılmıştır. Kullanımı kolaylaştırmak için hazırlanan fihrist ve indeks eserin 3. baskısıyla Haydarabad-1956’da neşredilmiştir.