الآثار

ÂSAR

Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî'nin(189/805) Hanefi fıkhında delil olarak kullanılan ahkâm hadislerini topladığı eseri.

Fıkıhta olduğu gibi hadiste de imam kabul edilen Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî bu eserinde hocası Ebû Hanîfe'den rivayet ettiği merfû, mevkuf ve mürsel hadisleri fıkıh bablarına göre tas­nif etmiştir. Ebû Hanîfe dışında yirmi kadar hocadan aldığı bazı rivayetlere de kitabında yer, vermiştir. Daha önceleri fıkıh kitapları içinde bulunan bu hadis­leri müstakil bir eserde toplaması İmam Muhammed'in tenkide uğramasına se­bep olmuştur. Şeybânî rivayetleri kay­dettikten sonra çok defa; “Muhammed dedi ki biz bu görüşü benimsemekteyiz; zaten bu, Ebû Hanîfe’nin görüşüdür” di­yerek veya varsa itirazlarını ve benim­sediği görüşü delilleriyle zikrederek ken­di fıkhî kanaatlerini ortaya koymakta­dır. el-Âsâr bu muhtevasıyla klasik ha­dis kitaplarından ayrılmakta, tartışma­lı bir fıkıh kitabı görünümü kazanmak­tadır.

Yazma nüshalarının hemen bütün dün­ya kütüphanelerinde bulunması el-Âsâr'-ın bilhassa Hanefî muhitlerde gördüğü ilginin bir delilidir. İstanbul'da Beyazıt Devlet, Millet, Süleymaniye, Selim Ağa, Köprülü ve daha birçok kütüphanede muh­telif yazma nüshaları mevcuttur. Ebü'l-Hasenât Abdülhay el-Leknevi’nin kısa bir takdimi ile 152 sayfa olarak Leknev'de baskı usulüyle tabedilmiştir. Daha sonra Lahor'da basılmıştır. Fihristleri dışında 640 sayfa tu­tan I. cildinin yeni bir baskısı Ebü'l-Ve­fa el-Efgânî tarafından Pakistan'da ger­çekleştirilmiştir.

el-Âsar'a bilhassa Hindistan âlimleri tarafından ta'lik ve şerhler yazılmıştır. Bunlar arasında, Abdülbârî b. Abdülvehhâb el-Ensârînin et-Ta’liku'l-muhtâr 'alâ Kitâbi'l-Âsâr'ı, Abdülazîz b. Abdürreşîd'in Feyzü's-settâr fî şerhi Kitâbi'l-Asar'ı ve Mehdî Hasan el-Şahcihanpûri’nin Kalâ'idü'l-ezhâr şerhu Kitâbi'l-Âsâr'ı anılmaya değer çalışmalardır. Ay­rıca İbn Hacer el-Askalâni’nin el-îsâr bi ma'rifeti ruvâti'ı-Âsâr'ını zikretmek ge­rekir. Keşfü'z-zunûn'da Tahâvî'nin el-Âsâr'a şerh yazmış olduğuna dair bir kayıt varsa da bu şerhi tesbit etmek mümkün olmamıştır.

Kitabı pdf formatında indirmek için tıklayınız