الإستيعاب في معرفة الأصحاب

el-İstiab fi Marifeti’l Ashab

İbn Abdilber en-Nemeri, el-Kurtubi, (463)

Sahabe biyografileri konusunda müstakil olarak yazılmış en erken ve en muhtevalı eserlerden biridir. Sahabenin bütününü muhtevi olduğu iddiasıyla böyle bir isimlendirme yapıldıysa da, bu iddianın haklı olmadığı ve bir çok sahabenin bu eserde bulunmadığı görülmektedir.

Eserin baş tarafında hususi bir bölüm halinde Hz. Peygamberin biyografisi verilmiştir. 4225 sahabenin biyografisini muhtevi olan bu eserde önce erkek sahabilerin isimleri harf sırasına göre dizilmiştir. Bu tertipte ismin sadece ilk harfi dikkate alınmış takip eden harflerdeki sıralamada dikkatli davranılmamıştır. Daha sonra künyesiyle meşhur olan erkek sahabilerin künyeleri de harf sırasına dizilerek bunların biyografileri kaydedilmiştir. Sonunda 1000 kadar hanım sahabinin harf sırasına dizilmiş isim ve künyelerine göre biyografileri verilmektedir.

Bir çok defalar basılan bu eserin baskılarından biri biraz sonra tanıtılacak olan el-İsâbe’nin kenarında basılmıştır (Kahire-1358/1939), ayrıca Ali Muhammed el-Becavi’nin tahkiki ile 4 cilt halinde Kahire-1960’ta yayınlanmıştır. Eser üzerine muhtasar ve zeyl olarak bir çok çalışmalar yapılmıştır (bakınız Mücteba Uğur, Hadis İlimleri Edebiyatı, s. 232-233)